Ο ιός Nipah (NiV) εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Μαλαισία το 1998, ενώ το Μπαγκλαντές ανέφερε το πρώτο κρούσμα Nipah το 2001. Σύμφωνα με το τοπικό εκεί Τμήμα Λοιμωδών Νοσημάτων, έχουν αναφερθεί συνολικά 322 κρούσματα Nipah έως το 2021, και 229 από αυτά υπέκυψαν στην μόλυνση. Η μόλυνση έχει στοιχίσει τη ζωή στο 71,1% των ασθενών!. Αρκετοί ερευνητές εικάζουν ότι ο ιός Nipah (NiV) μπορεί να είναι ο επόμενος παράγοντας πανδημίας μετά τον COVID-19 και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει καταχωρίσει τον ιό Nipah ως έναν από τους δέκα ιούς με δυνατότητα πανδημίας. Οι ειδικοί λένε ότι οι εκτεταμένες μολύνσεις από τον ιό προκαλούνται κυρίως από την διάχυση του ιού από μια κύρια δεξαμενή (νυχτερίδες) σε ενδιάμεσους ξενιστές (πχ χοίρους) κι έπειτα στους ανθρώπους. Ωστόσο, η προέλευση της μετάδοσης εξακολουθεί να είναι ελάχιστα κατανοητή.

Στο Μπαγκλαντές, ο Nipah μεταδίδεται κυρίως από την κατανάλωση του παραδοσιακού ποτού που παρασκευάζεται από χυμό φοίνικα (χουρμαδιάς), ένα πολύ δημοφιλές ποτό σε όλη την χώρα (β). Οι άνθρωποι πίνουν τον χυμό χωρίς επεξεργασία (παστερίωση) ή ωμό – ο οποίος συλλέγεται κατά την διάρκεια της νύχτας από τους φοίνικες, προς το τέλος του τροπικού φθινοπώρου και χειμώνα. Συχνά την νύχτα, οι νυχτερίδες επισκέπτονται το δέντρο συλλογής και αφήνουν το σάλιο τους ή τα σωματικά τους υγρά στο δέντρο, τα οποία αναμιγνύονται με τον χυμό που συλλέγουν οι πωλητές. Καθώς οι νυχτερίδες είναι μια φυσική δεξαμενή του ιού Nipah – που σημαίνει ότι ο ιός ζει στο σώμα τους φυσικά – το σάλιο και οι εκκρίσεις τους μπορεί επίσης να περιέχουν τον ιό. Χωρίς να το γνωρίζουν αυτό οι πλανόδιοι πωλητές και οι πότες το κυκλοφορούν ελεύθερα στην τοπική κοινότητα (για πώληση, για κέρασμα), γεγονός που καθιστά τους ντόπιους εξαιρετικά ευάλωτους στην μόλυνση. Μπορεί επίσης να μεταδοθεί από το ένα μολυσμένο άτομο στο άλλο μέσω των σωματικών εκκρίσεων, όπως σάλιο, αίμα, ούρα, κόπρανα κλπ. Επιπλέον, υπάρχει ιστορικό μόλυνσης του ανθρώπου από μολυσμένα κατοικίδια ζώα. Επίσης έχει αναφερθεί μόλυνση μέσα από την κατανάλωση μισοφαγωμένων (από τις νυκτερίδες)-αλλοιωμένων εξωτικών φρούτων (guavas, χουρμάδες) ειδικά από τα απείραστα μικρά παιδιά.

Μετά την ανάρρωση από την αρχική μόλυνση, σχεδόν όλοι οι επιζώντες υποφέρουν από νευρολογικά προβλήματα όπως δυσκολία στην εκτέλεση λεπτών κινήσεων, δυσκολία διατήρησης της ισορροπίας, μειωμένη ή απώλεια της γνωστικής λειτουργίας, μερική ή πλήρη παράλυση και οφθαλμολογικές επιπλοκές όπως φωτοφοβία καθώς και ήπια έως σοβαρής μορφής απώλεια της όρασης. Όλα αυτά επηρεάζουν ριζικά την ψυχική υγεία και την ποιότητα ζωής.

Οι ειδικοί συνιστούν στους ντόπιους να είναι πιο προσεκτικοί και να αποφεύγουν τα γνωστά μέσα μόλυνσης, όπως την πόση ακατέργαστων χυμών φοίνικα, τον χειρισμό ζωντανών ή νεκρών μολυσμένων ζώων και την κατανάλωση φρούτων που τρώνε και οι νυχτερίδες ή τα πουλιά. Οι ειδικοί τονίζουν την σημασία της μεγαλύτερης ευαισθητοποίησης καθώς δεν έχει αναπτυχθεί κανένα φάρμακο ή εμβόλιο ακόμη κατά της μόλυνσης από τον ιό Nipah στους ανθρώπους.

Ο WHO συνιστά στους ντόπιους ή στους τουρίστες:

• Προτιμήστε φρέσκα, ώριμα και μη μαραμένα φρούτα
• Αποφύγετε τα υπερβολικά ώριμα και υγρά φρούτα, ειδικά όταν το χρώμα τους φαίνεται διαφορετικό
• Ψάξτε για ορατά ελαττώματα όπως κοψίματα, βρωμιές ή παραμορφώσεις πριν να τα φάτε
• Βεβαιωθείτε ότι τα φρούτα δεν έχουν περίεργη μυρωδιά
• Εάν αγοράζετε φρούτα από το σούπερ μάρκετ, μην επιλέγετε αλλοιωμένη συσκευασία
• Πλένετε σωστά τα φρούτα και τα λαχανικά πριν να τα φάτε
• Καλύτερα να ξεφλουδίζετε τα φρούτα πριν να τα καταναλώσετε.
• Για κάποιον μη χορτοφάγο, το μερικώς μαγειρεμένο κρέας ενός μολυσμένου ζώου μπορεί να οδηγήσει στην εξάπλωση του ιού.
• Αποφύγετε τους χυμούς φρούτων εκτός αν γνωρίζετε την πηγή τους. Αποφύγετε την κατανάλωση μη παστεριωμένων χυμών φρούτων. Βράστε τον φρεσκοσυλλεγμένο χυμό φοίνικα πριν τον καταναλώσετε.

Για έναν άλλο ιό, που απασχόλησε την ανθρωπότητα το 2012, τον MERS-Cov, η κατανάλωση φρούτων ή χυμού από φοίνικα που έχουν μολυνθεί από νυχτερίδες μολυσμένες με MERS-CoV είχε προταθεί ως πιθανή οδός μόλυνσης, γεγονός που είχε προκαλέσει ανησυχίες τότε στο κοινό, για την πιθανότητα μετάδοσης και μέσω των φρούτων.

Μήπως τελικά, η διακίνηση κι η κατανάλωση απαστερίωτων χυμών του είδους αυτού ή αλλοιωμένων τροπικών φρούτων σε υπαίθριες, αυτοσχέδιες αγορές της τροπικής νοτιοανατολικής Ασίας ή της αγοράς Huanan της Wuhan της Κίνας, για παράδειγμα, μεταξύ πλανόδιων πωλητών και αγοραστών ήταν η αιτία της πρώτης μετάδοσης του νέου κοροναϊού sars-cov-2 στον άνθρωπο, αφού δεν έχει ακόμη εντοπιστεί η προγονική μορφή του ιού στα άγρια θηλαστικά και στα ζώα γενικά που στοιβάζονταν στην αγορά αυτή, παρά μόνο στις επιφάνειες της αγοράς και στα κλουβιά τους και αφού είχαν μολυνθεί δευτερογενώς από τον άνθρωπο; Σε αντίθετη περίπτωση θα έπρεπε να έχουμε σειρές ανθρώπινων κρουσμάτων και εβδομάδες ή μήνες πριν τον Δεκέμβριο του 2019 και κοντά σε άλλες φάρμες ειδών άγριας πανίδας σε άλλα σημεία της Ασίας (φαινόμενο του “κουτιού της Πανδώρας“)^©.

Πηγές:

• As Winter Nears, Many in Bangladesh Fear a Nipah Virus Re-emergence
• Nipah virus lurks in fruits, go easy on dates & guavas
• A Randomized Controlled Trial of Interventions to Impede Date Palm Sap Contamination by Bats 
• Nipah virus, WHO key facts
• Date Palm and Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus