Η πόση μη πόσιμου νερού δεν φαίνεται να είναι ένα σημαντικό πρόβλημα στις καλά ανεπτυγμένες χώρες του δυτικού κόσμου. Όμως το 2017, το Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων (CDC) των Η.Π.Α. ανέφερε σχεδόν 500.000 νοσηλείες και 7.000 θανάτους από ασθένειες που μεταδίδονται με το νερό.
Αυτοί οι αριθμοί επιβεβαιώνουν ότι δεν πρέπει να το πίνουμε, αλλά μπορούμε να πλένουμε τα πιάτα και τα σκεύη με μη πόσιμο νερό;
Το μη πόσιμο νερό δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για το πλύσιμο ή το ξέπλυμα πιάτων, δοχείων, σκευών, τροφίμων ή επιφανειών που έρχονται σε επαφή με τα τρόφιμα. Συγκεκριμένα εάν δεν στεγνώσουν σωστά, τα πιάτα από πλαστικό ή άλλα πορώδη υλικά (πχ ξύλο) συγκρατούν τα βακτήρια που βρίσκονται στο μη πόσιμο νερό. Είναι ασφαλές να πλένετε κεραμικά πιάτα (πορσελάνης) και μεταλλικά σκεύη σε μη πόσιμο νερό. Ωστόσο, πρέπει να έχουν στεγνώσει τελείως πριν από τη χρήση (στην υγρασία αναπτύσσονται ξανά τα σπόρια των μικροβίων), επομένως συνεχίζει να υφίσταται το πρόβλημα. Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται πετσέτες για στέγνωμα, ούτε και σφουγγάρια φυσικά.
Να τονίσω πως οι άνθρωποι που ζουν σε μία περιοχή ή πόλη που έχει πληγεί σοβαρά από μία φυσική καταστροφή (πλημμύρα, διακοπή υδροδότησης), οφείλουν να υπακούνε στις οδηγίες των αρμόδιων αρχών και οι διαδικασίες προετοιμασίας και κατανάλωσης του φαγητού να πραγματοποιούνται γρήγορα, εντός δύο ωρών από το μαγείρεμα, ειδικά όταν πρόκειται για σίτιση σε καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος. Υπό αυτές τις συνθήκες και στο σπίτι δεν πρέπει να εξαντλούμε την μαγειρική μας δεινότητα, τα γεύματα να είναι όσο το δυνατό πιο στεγνά, σύντομα και απλά. Χρησιμοποιούμε αν είναι δυνατόν σκεύη μιας χρήσης, πίνουμε εμφιαλωμένο νερό. Ενημερωνόμαστε σε καθημερινή βάση για το δίκτυο διανομών δωρεάν εμφιαλωμένου νερού από τον Δήμο. Πλένουμε τα χέρια μας πριν και μετά τα γεύματα. Το τεχνητό γάλα των βρεφών παρασκευάζεται με εμφιαλωμένο νερό, χαμηλό σε νάτριο, που έχει βράσει για 5-10 λεπτά (1ο στάδιο). Περιμένουμε να κρυώσει και στους 70° C μπαίνει η σκόνη του γάλακτος στο νερό (2ο στάδιο). Έπειτα αφήνουμε το τελικό προϊόν να φτάσει στην θερμοκρασία του σώματος 36-37ο C (3ο στάδιο). Τα πιο ευάλωτα μέλη της κοινωνίας μας είναι τα νεογνά τα μικρά βρέφη έως 1 έτους, οι ηλικιωμένοι και οι ανοσοκατασταλμένοι ασθενείς.
Τι είναι το μη πόσιμο νερό;
Το πόσιμο νερό είναι κατάλληλο και αποδεκτό για ανθρώπινη κατανάλωση. Επομένως, μπορούμε να υποθέσουμε ότι το μη πόσιμο νερό είναι ακριβώς το αντίθετο. Το μη πόσιμο νερό αναφέρεται και ως μη ελεγμένο ή μη επεξεργασμένο νερό. Αυτό περιλαμβάνει τα όμβρια ύδατα, τα υπόγεια ύδατα ή τα επιφανειακά ύδατα, όπως οι λίμνες ή τα ποτάμια. Είναι σημαντικό να ελέγχονται αυτές οι πηγές νερού πριν από την κατανάλωση.
Γιατί το μη πόσιμο νερό είναι επικίνδυνο;
Εάν δεν έχει υποβληθεί σε επεξεργασία ή δεν έχει δοκιμαστεί, δεν υπάρχει τρόπος να γνωρίζετε εάν υπάρχουν επιβλαβή βακτήρια ή χημικές ουσίες. Ορισμένες πηγές νερού έχουν υψηλότερη περιεκτικότητα σε ανόργανα άλατα που τις καθιστά μη ασφαλείς για ανθρώπινη κατανάλωση. Μερικά νερά είναι ακόμη πιο επικίνδυνα με ιούς ή βακτήρια να αναπτύσσονται σε αυτά. Στην περίπτωση του νερού με υψηλή περιεκτικότητα σε μεταλλικά στοιχεία, μπορείτε απλά να φιλτράρετε το νερό και να το βράσετε έως 5 λεπτά. Αυτό θα το καθιστούσε ασφαλές για προσωρινή ανθρώπινη κατανάλωση. Αλλά χωρίς να γνωρίζετε πόσο μολυσμένη είναι η πηγή νερού, είναι καλύτερο να αποφεύγετε το μη πόσιμο νερό.
Κοινοί ρύποι στο νερό της βρύσης
Υπάρχει μια σειρά από ρύπους που βρίσκονται συνήθως μόνο στο νερό της βρύσης. Το επίπεδο μόλυνσης εξαρτάται από κάθε πηγή νερού. Οι δήμοι ελέγχουν τακτικά το νερό της ύδρευσης και το ανακοινώνουν. Οι ρύποι είναι φυσικές ή ανθρωπογενείς χημικές ουσίες που διεισδύουν στο νερό μας. Μερικά από αυτά περιλαμβάνουν:
Αρσενικό: Αυτό περνάει στο νερό μας μέσω της βιομηχανικής και γεωργικής ρύπανσης. Το βραστό νερό δεν θα αφαιρέσει το αρσενικό. Η κατάποση αρσενικού συνδέεται με πολλά προβλήματα υγείας (καρκίνος).
Χαλκός: Συχνά βρίσκεται στα νερά των περιοχών εξόρυξης, αλλά και σε νερό που προέρχεται από διαβρωμένους χαλκοσωλήνες. Η κατάποση χαλκού προκαλεί στομαχικά προβλήματα, όπως διάρροια ή έμετο, καθώς και ηπατική και νεφρική βλάβη.
Μόλυβδος: Εάν το υδραυλικό σύστημα περιέχει μόλυβδο, η χημική ουσία εισέρχεται στο νερό εάν οι σωλήνες έχουν διαβρωθεί. Δεν έχει γεύση, οσμή και δεν φαίνεται. Μερικές κοινές αντιδράσεις στην χρόνια κατάποση μόλυβδου περιλαμβάνουν εγκεφαλική βλάβη, καρκίνο και γενετικές ανωμαλίες.
Νιτρικά: Παρόμοια με το αρσενικό, δεν μπορείτε να αφαιρέσετε τα νιτρικά άλατα από το νερό με βρασμό ή με χλωρίωση. Βρίσκονται σε ακατάλληλα νερά πηγαδιών ή γεωτρήσεων καθώς και σε νερό εκτεθειμένο σε ανθρώπινα ή ζωικά περιττώματα.
Οι μονοκύτταροι οργανισμοί, που ονομάζονται πρωτόζωα, αναπαράγονται γρήγορα εάν καταποθούν και συχνά ζουν σε ζώα ή έντομα. Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι, αλλά τα αποτελέσματά τους συνήθως περιλαμβάνουν πυρετό, αφυδάτωση και άλλα γαστρεντερικά προβλήματα.
Τα βακτήρια είναι μικρότερα από τα πρωτόζωα και συνήθως μπαίνουν στο νερό μέσω των ζώων. Τα κοινά βακτήρια που βρίσκονται στο νερό περιλαμβάνουν τη χολέρα, τη δυσεντερία και τον τύφο από σαλμονέλλες.
Οι ιοί είναι ακόμα μικρότεροι και μπορούν εύκολα να περάσουν από ένα φίλτρο. Δεν υπάρχουν γνωστές θεραπείες για τις υδατογενείς ιογενείς λοιμώξεις.
Πλύσιμο πιάτων σε μη πόσιμο νερό
Όπως καταλάβατε, θα ήταν απίστευτα επικίνδυνο να πιείτε νερό με οποιονδήποτε από τους προαναφερθέντες ρύπους.
Ακόμη και το πλύσιμο των πιάτων σας σε μη πόσιμο νερό είναι επικίνδυνο υπό προϋποθέσεις. Εάν δεν στεγνώσουν σωστά, τα βακτήρια παραμένουν στην επιφάνεια των πορωδών υλικών όπως το πλαστικό, ο πηλός και το ξύλο – κοινά υλικά που βρίσκονται στα πιάτα της κουζίνας. Την επόμενη φορά που θα χρησιμοποιήσετε ένα πλαστικό πιάτο πλυμένο σε μη πόσιμο νερό, τα βακτήρια θα εισχωρήσουν στο φαγητό σας και στο σώμα σας.
Η εξαίρεση στον κανόνα
Πιάτα και σκεύη κατασκευασμένα από μη πορώδη υλικά, όπως κεραμικό ή μέταλλο (όπως οι καραβάνες στον στρατό), μπορούν να πλυθούν σε μη πόσιμο νερό. Ωστόσο, πρέπει να τα στεγνώσετε εντελώς πριν να τα χρησιμοποιήσετε. Οποιαδήποτε υπολειμματική υγρασία βοηθά την ανάπτυξη βακτηρίων. Η καλύτερη μέθοδος στεγνώματος είναι η τοποθέτηση των αντικειμένων στο άμεσο ηλιακό φως. Όταν τα επίπεδα υγρασίας είναι 10% ή λιγότερο, οι ιοί και τα βακτήρια δεν μπορούν να ευδοκιμήσουν.
Η εξυγίανση των σκευών της κουζίνας που μπορούν να καθαριστούν με μη πόσιμο νερό, όταν δεν γίνεται διαφορετικά, περιλαμβάνει τρία στάδια: την κάθαρση, την απολύμανση και το στέγνωμα. Αυτά προϋποθέτουν την εμβάπτιση σε τρεις διαφορετικές λεκάνες, αν υπάρχει χώρος (όπως γινόταν κάποτε στα ξενοδοχεία, τα νοσοκομεία ή τα εστιατόρια, όταν δεν υπήρχε το πλυντήριο πιάτων). Χρησιμοποιήστε ένα νεροχύτη με τρεις λεκάνες για να πλύνετε, να ξεπλύνετε και να απολυμάνετε τα πιάτα σας. Εάν ο νεροχύτης σας δεν έχει τρεις λεκάνες, χρησιμοποιήστε μια ή δύο μεγάλες λεκάνες ως δεύτερη ή τρίτη λεκάνη της διαδικασίας και ακολουθήστε τα παρακάτω βήματα:
Βήμα πρώτο: αποξύστε τις τροφές από τις επιφάνειες πριν από το πλύσιμο.
Βήμα δεύτερο: Πλύνετε τα πιάτα σε βραστό νερό με σαπουνάδα. Φροντίστε να χρησιμοποιείτε καθαρές πετσέτες πιάτων κάθε μέρα και μην χρησιμοποιείτε σφουγγάρια.
Βήμα τρίτο: Ξεπλύνετε τα πιάτα πολύ καλά σε καθαρό, ζεστό νερό. Πρέπει να αφαιρεθεί όλο το σαπούνι επειδή το σαπούνι που εισχωρεί στο διάλυμα χλωρίου στο Βήμα 4 εμποδίζει την απολύμανση.
Βήμα τέταρτο: Απολυμάνετε τα πιάτα σε διάλυμα χλωρίου 5ml/3lt κρύου νερού για 1 λεπτό ή με τη μέθοδο της εμβάπτισης σε ζεστό νερό (70° C) για 30 δευτερόλεπτα.
Βήμα πέμπτο: Αφήστε τα πιάτα να στεγνώσουν στον αέρα. Μην στεγνώνετε με πανί ή πετσέτα, αυτό μπορεί να μεταδώσει μικρόβια.
Αν όλα αυτά σας φαίνονται πολύπλοκα επιστρέφετε στην χρήση σκευών μιας χρήσης μέχρι να επιστρέψει το πόσιμο νερό.
Μη πόσιμο νερό και τρόφιμα
Εκτός από το πλύσιμο των πιάτων, μην πλένετε ή μαγειρεύετε τα τρόφιμα σε μη πόσιμο νερό. Μην καθαρίζετε επιφάνειες με μη πόσιμο νερό, στις οποίες έρχονται σε επαφή τρόφιμα. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στις εγκυμονούσες, ώστε τα τρόφιμά τους (λαχανικά και κρεατικά) να είναι ελεύθερα από το τοξόπλασμα (καλό πλύσιμο και βράσιμο).
Σε τι μπορεί να χρησιμοποιηθεί το μη πόσιμο νερό;
Μπορείτε να καθαρίσετε με ασφάλεια επιφάνειες που δεν έρχονται σε επαφή με τρόφιμα (όπως δάπεδα) με μη πόσιμο νερό. Το ξέπλυμα της τουαλέτας με μη πόσιμο νερό είναι επίσης ασφαλές, όπως και το πλύσιμο των ρούχων σας. Κρεμάστε τα ρούχα για να στεγνώσουν στον ήλιο για καλύτερα αποτελέσματα υγιεινής. Τέλος, μπορείτε να ποτίσετε τον κήπο σας με μη πόσιμο νερό. Εάν καλλιεργείτε βότανα, λαχανικά ή φρούτα να μην έρχεται σε επαφή το νερό με το βρώσιμο μέρος του φυτού.
Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μη πόσιμο νερό για να βουρτσίσετε τα δόντια σας;
Δεν είναι ασφαλές να βουρτσίζετε τα δόντια σας με μη πόσιμο νερό. Ακόμα κι αν δεν καταπιείτε καθόλου νερό, τα βακτήρια εξακολουθούν να εισέρχονται στο στόμα σας και μπορεί να ταξιδέψουν σε άλλα μέρη του σώματός σας.
Κάνουμε ντους σε μη πόσιμο νερό;
Οποιαδήποτε μορφή προσωπικής υγιεινής δεν είναι ασφαλής με το μη πόσιμο νερό. Αυτό περιλαμβάνει ντους, μπάνιο και πλύσιμο των χεριών σας ή επαφή του με τους φακούς επαφής. Όταν κάνετε μπάνιο ή ντους, το νερό είναι πιθανό να εισέλθει στα μάτια, στο στόμα ή σε άλλες φυσικές οπές. Ομοίως, τα βακτήρια προσκολλώνται στα χέρια σας όταν πλένεσθε με μη πόσιμο νερό. Αγγίζουμε το πρόσωπό μας τόσο συχνά που τα βακτήρια είναι πιθανό να εισέλθουν στα μάτια ή στο στόμα μας, τα οποία είναι τα δύο κύρια σημεία εισόδου.
Θωμας Παπαλεξανδρης
Παιδίατρος
