Μέχρι τη δεκαετία του 1950, οι γυναίκες γεννούσαν στο σπίτι, βοηθούμενες γενικά από τις μαίες, λιγότερο συχνά από το γιατρό, και κατέφευγαν στο νοσοκομείο μόνο εάν υπήρχαν προφανείς κίνδυνοι.
Τις επόμενες δεκαετίες, οι γεννήσεις πραγματοποιούνταν ολοένα και συχνότερα στα νοσοκομεία, μέχρις ότου η γέννηση στο σπίτι να έχει σχεδόν εξαφανιστεί. Τα τελευταία χρόνια, στην Ευρώπη, αν και σε ένα ασήμαντο ποσοστό, οι γυναίκες που επιλέγουν αυτή την αρχαία πρακτική συνεχίζουν να αυξάνονται. Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, πολύ λιγότερο από το 1% των γεννήσεων επιλέγονται να πραγματοποιούνται στο σπίτι. Η γέννηση στο σπίτι είναι συχνότερη στη Σκωτία (1,4%), στην Ισλανδία (1,8%), στην Αγγλία (2,7%), στην Ουαλία (3,7%) και ιδιαίτερα συχνή στην Ολλανδία (16,3%).
Μία ερώτηση που τίθεται ολοένα και συχνότερα είναι κατά πόσο είναι καλύτερο να γεννιέται ο άνθρωπος στο σπίτι ή στο νοσοκομείο.
Οι μελέτες που δημοσιεύθηκαν σχετικά με την πρακτική της γέννησης στο σπίτι παρουσιάζουν πολυάριθμους μεθοδολογικούς περιορισμούς που σχετίζονται με το μικρό μέγεθος δείγματος, την έλλειψη επαρκούς ομάδας ελέγχου, τη δυσκολία διάκρισης μεταξύ προαποφασισμένων και απρογραμμάτιστων οικιακών τοκετών, καθώς και την ετερογένεια στις δεξιότητες και στην κατάρτιση του προσωπικού παροχής βοήθειας κατά τον τοκετό.
Για να αποφευχθούν οι αμφιβολίες που σχετίζονται με αυτά τα μεθοδολογικά προβλήματα, διεξήχθη στις Ηνωμένες Πολιτείες μια έρευνα, η οποία δημοσιεύθηκε σε έγκυρο περιοδικό, σε δείγμα περίπου 80.000 εγκυμοσύνων που περιλάμβανε μόνο υγιείς και χωρίς κίνδυνο μητέρες και παιδιά. Αποκλείστηκαν από την ανάλυση οι πολύδυμες και οι πρόωρες κυήσεις, οι ισχιακές προβολές και τα έμβρυα με συγγενείς ανωμαλίες. Σημαντική διαφορά προέκυψε μεταξύ εκείνων των ζευγαριών που είχαν αποφασίσει να γεννήσουν στο νοσοκομείο και εκείνων που είχαν προγραμματίσει τη γέννηση στο σπίτι ή σε μια εγκατάσταση (εντός ενός νοσοκομείου), όπου οι γιατροί βρίσκονται σε άλλο όροφο (τα αποκαλούμενα «μαιευτικά σπίτια»). Στην πρώτη περίπτωση, η περιγεννητική και νεογνική θνησιμότητα ήταν 1,8 και 0,6 ανά 1000 ζωντανές γεννήσεις αντίστοιχα, ενώ όταν επιλέχτηκε η γέννηση στο σπίτι, η θνησιμότητα αυξήθηκε σε 3,9 και 1,6‰.
Σε κάθε περίπτωση, όπως δηλώνουν οι συντάκτες της μελέτης, οι κίνδυνοι θανάτου ήταν χαμηλοί σε αμφότερες τις ομάδες. Υπήρξε επίσης αύξηση της πιθανότητας μεταγγίσεων για τη μητέρα. Από την άλλη πλευρά, παρατηρήθηκε μείωση των χειρουργικών τραυματισμών στην γέννηση στο σπίτι. Πρέπει να υπογραμμιστεί, ωστόσο, ότι έως και 600 γυναίκες που ήθελαν να γεννήσουν στο σπίτι (το ένα έκτο του συνόλου αυτής της υποομάδας) χρειάστηκε να καταφύγουν στο νοσοκομείο για επιπλοκές που προέκυψαν κατά τη διάρκεια του οικιακού τοκετού. Αυτή η μεγάλη μελέτη επιβεβαιώνει ότι η γέννηση σε νοσοκομείο είναι ασφαλέστερη και μειώνει τον κίνδυνο νεογνικής θνησιμότητας και των μαιευτικών επιπλοκών για τη μητέρα. Οι οπαδοί του εξωνοσοκομειακού τοκετού υπογραμμίζουν τα ψυχολογικά πλεονεκτήματα της μεθόδου, μια επιλογή που ταιριάζει, για αυτούς, σε ένα πλαίσιο πιο φυσικών και λιγότερο ιατρικών επιλογών.
Οι περισσότερες υγιείς γυναίκες γεννούν χωρίς προβλήματα και ως εκ τούτου οι περισσότερες γεννήσεις θα μπορούσαν να συμβούν χωρίς την ανάγκη για ιατρική παρέμβαση. Ωστόσο, πρέπει πάντα να λαμβάνεται υπόψη ότι ακόμη και σε ιδανικές συνθήκες δεν μπορεί να αποκλείεται με απόλυτη βεβαιότητα η πιθανότητα εμφάνισης επιπλοκών που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την υγεία των μητέρων και των παιδιών.
Σε αυτές τις περιπτώσεις κρίνεται αναγκαία η μεταφορά στο νοσοκομείο, που δεν είναι πάντα εύκολο να επιτευχθεί, ειδικά σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.
Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (AAP) και η Αμερικανική Ακαδημία Μαιευτήρων και Γυναικολόγων (ACOG) συνεχίζουν να υποστηρίζουν ότι τα νοσοκομεία και τα ιδιωτικά μαιευτήρια είναι τα ασφαλέστερα μέρη για τη γέννηση και επαναλαμβάνουν ότι η γέννηση στο σπίτι εκθέτει τη μητέρα και το νεογέννητο σε μεγαλύτερους και απρόβλεπτους κινδύνους. Η πολλαπλή κύηση, οι παθολογικές προβολές του εμβρύου, η προωρότητα ή η προηγούμενη καισαρική τομή θεωρούνται απόλυτες αντενδείξεις μιας τέτοιας μονομερούς απόφασης.
Ενώ υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια του τοκετού στο σπίτι, από την άλλη πλευρά, θα πρέπει να επαναληφθεί ότι και η οργάνωση του τοκετού σε κλινική θα πρέπει να βελτιωθεί σίγουρα σε πολλές περιπτώσεις.
Πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στον εξανθρωπισμό της περίθαλψης και στη μείωση των αδικαιολόγητων ιατρικών παρεμβάσεων (π.χ. των καισαρικών τομών). Η πορεία της γέννας σε κάθε γυναίκα πρέπει να είναι εξατομικευμένη, εξασφαλίζοντάς της απλές και μη επεμβατικές θεραπείες και χρησιμοποιώντας ένα επίπεδο θεραπείας κατάλληλο για τον τύπο της παθολογίας που υπάρχει σε κάθε προβληματική εγκυμοσύνη ξεχωριστά. Σε αυτή τη διαδικασία θα πρέπει να τονιστούν οι ψυχολογικές, προσωπικές και κοινωνικές πτυχές της εγκυμοσύνης και της γέννησης. Το προσωπικό μίας μαιευτικής κλινικής θα πρέπει να έχει κατά νου ότι ο τοκετός είναι στις περισσότερες περιπτώσεις ένα φυσιολογικό γεγονός. Οι χώροι μαιευτικής φροντίδας, επίσης δομικά, πρέπει να είναι άνετοι και να δημιουργούν ένα χαλαρό και οικείο περιβάλλον.
Πρέπει, επίσης, να επισημανθεί ότι η μη άσηπτη απολίνωση του ομφαλίου λώρου, επιφέρει αύξηση του κινδύνου τετάνου, ηπατίτιδας και αιμορραγίας του νεογνού, όταν αποφασίζονται μονομερώς τέτοιες ενέργειες.
ΘΩΜΑΣ Χ. ΠΑΠΑΛΕΞΑΝΔΡΗΣ
ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ
ΠΗΓΕΣ:
1.“European perinatal health report. The Health and Care of Pregnant Woman and Babies in Europe in 2010”, EURO-PERISTAT 2013.
2.Snowden JM, Tilden EL, Snyder J, et al.: “Planned out-of-hospital birth and birth outcomes”, Engl J Med 2015;373(27):2642-53.
3.Watterberg KL, Committee on Fetus and Newborn. Committee on Fetus and Newborn. “Policy statement on planned home birth: upholding the best interests of children and families”, Pediatrics 2013;132(5): 924-6.
4.Bonsignore et al. “Medico-legal considerations on “Lotus Birth” in the Italian legislative framework”, Italian Journal of Pediatrics, (2019) 45:39
