Το νερό αποτελεί το αφθονότερο μόριο στο ανθρώπινο σώμα. Υπολογίζεται περίπου στο 60% του σωματικού βάρους. Το μεγαλύτερο ποσοστό βρίσκεται κλεισμένο μέσα στα κύτταρα. Το νερό εισέρχεται στον οργανισμό με τα υγρά και τις τροφές σε ποσότητα περίπου 2 λίτρων ημερησίως. Η καθημερινή κατανάλωση της απαιτούμενης ποσότητας νερού και υγρών είναι σημαντική στην διατήρηση της υγείας. Η πρόσληψη των υγρών θα πρέπει να υπερκαλύπτει τις απώλειες, ενώ οι ευαίσθητες ηλικιακές ομάδες (βρέφη, νήπια και ηλικιωμένοι) είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς στην αφυδάτωση.
Στην φύση το νερό αναζωογονείται από τον αέναο κύκλο εξάτμισης – βροχής και φιλτράρεται από τα γήινα πετρώματα, αναβλύζοντας στις φυσικές πηγές μαλακό, οξυγονωμένο και γεμάτο ενέργεια. Το τρεχούμενο πηγαίο νερό, για λόγους δημόσιας υγείας, πρέπει να είναι ακίνδυνο από κάθε πλευρά, χωρίς παθογόνα μικρόβια και να μην περιέχει χημικούς ρύπους. Πολλά εκατομμύρια ανθρώπων στον πλανήτη υποφέρουν από την έλλειψη ασφαλούς πόσιμου νερού.
Με βάση τα πρότυπα (standards) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), πόσιμο θεωρείται το νερό που είναι ελεύθερο από φυσικούς, χημικούς και βιολογικούς ρύπους και μπορεί να καταναλώνεται χωρίς να κινδυνεύει η υγεία του συνόλου. Περιέχει άλατα σε περιορισμένη ποσότητα, όπως ασβέστιο και μαγνήσιο, που του προσδίδουν την κατάλληλη σκληρότητα, είναι άχρωμο, άοσμο, δροσερό και με ευχάριστη γεύση.
Η ανάγκη για ευρεία πρόσβαση σε επαρκείς ποσότητες πόσιμου νερού κατέστησε αναγκαία την διακίνηση και εμπορευματοποίησή του υπό την μορφή του εμφιαλωμένου νερού, ιδιαίτερα τα τελευταία 30 χρόνια. Πολλοί διεθνείς οργανισμοί διαχωρίζουν το εμφιαλωμένο νερό σε 3 κατηγορίες: επιτραπέζιο, φυσικό μεταλλικό και νερό πηγής. Στην ετικέτα τους δεν επιτρέπεται η αναγραφή άλλων ονομασιών όπως θεραπευτικό, ιαματικό, φυσικό νερό, μεταλλικό νερό, φυσικό μεταλλικό νερό πηγής ή η παραπλανητική ένδειξη ‘νερό για βρέφη’. Το τρεχούμενο νερό βρύσης, που καταναλώνει και το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, αντλείται από τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα, έχει μεταβλητή χημική σύσταση και ρέει συνεχώς σε ένα στεγανό σύστημα ύδρευσης. Υπόκειται σε συνεχείς ελέγχους ποιότητας και απολυμαίνεται. Ο καταναλωτικός τρόπος ζωής ώθησε την ‘βιομηχανία νερού’ στην προώθηση προϊόντων βελτιστοποίησης των φυσικών και χημικών παραμέτρων του, όπως είναι τα οικιακά φίλτρα νερού, δίδοντας στην κατανάλωση του νερού ύδρευσης έναν χαρακτήρα πιο οικολογικό και ποιοτικά ελκυστικό.
Τα παιδιά καταναλώνουν περισσότερο νερό για το μέγεθός τους απ’ ότι οι ενήλικες. Η μεγαλύτερη ποσότητα προέρχεται από το οικιακό δίκτυο και η ποιότητά του ρυθμίζεται από τους τοπικούς οργανισμούς ύδρευσης με βάση τα standards του ΠΟΥ. Το πόσιμο τρεχούμενο νερό των ελληνικών πόλεων θεωρείται από τα πιο ασφαλή στην Ευρώπη, παρόλο που προβλήματα υπάρχουν στα μικρά επαρχιακά δίκτυα, που εξυπηρετούν λιγότερους από 1000 κατοίκους. Οι συνηθέστεροι παράγοντες νόσου από πόσιμο νερό είναι τα μικρόβια (κολοβακτηρίδια), τα νιτρικά άλατα, οι οργανικές ενώσεις ανθρώπινης προέλευσης, τα βαρέα μέταλλα (κάδμιο, μόλυβδος, αρσενικό, υδράργυρος). Το εμφιαλωμένο νερό γενικά είναι ακριβότερο και σε περιοχές που το νερό της ύδρευσης είναι ασφαλές δεν χρειάζεται να καταναλώνεται από παιδιά και ενήλικες. Το νερό που περιέχεται σε πλαστικά δοχεία (εκτός των PET) δεν θεωρείται ασφαλές και φέρει προϊόντα αποδόμησης του πλαστικού PVC (φθαλικές ενώσεις και βισφενόλη-Α), τα οποία συσσωρεύονται στο σωματικό λίπος και εμπλέκονται σε παθήσεις του ενδοκρινικού/αναπαραγωγικού συστήματος. Από οικολογικής άποψης η κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού δημιουργεί αυξημένα πλαστικά απορρίμματα.
Η διάλυση της σκόνης γάλακτος για βρέφη ιδανικά γίνεται σε νερό με χαμηλή περιεκτικότητα μεταλλικών αλάτων (ασβέστιο<100mg/L, νάτριο<10mg/L) και χαμηλής σκληρότητας, διότι το ίδιο το γάλα είναι εμπλουτισμένο με μέταλλα και ιχνοστοιχεία, ώστε να μην διαταραχθεί το φορτίο του τελικού προϊόντος.
Για την ενημέρωση των πολιτών οι τοπικοί οργανισμοί ύδρευσης εκδίδουν σε μηνιαία βάση δελτία παρακολούθησης της ποιότητας του πόσιμου νερού. Οι γενικές οδηγίες πρόληψης της έκθεσης του νερού σε βλαπτικούς παράγοντες, ώστε να είναι ασφαλές για πόση από παιδιά και ενήλικες είναι οι εξής:
1. Χρήση κρύου τρεχούμενου νερού για πόση και μαγείρεμα. Τα παθογόνα μικρόβια συσσωρεύονται ευκολότερα σε εστίες στάσιμου θερμού νερού (βραστήρες, λεκάνες, οικιακά φίλτρα).
2. Πριν την πόση και χρήση νερού από το οικιακό δίκτυο, είναι προτιμότερο το άνοιγμα της βρύσης για 2 λεπτά, ώστε να απομακρυνθούν οι ρύποι από τις σωληνώσεις.
3. Απαγορεύεται η χρήση νερού από πηγάδι.
4. Τα οικιακά φίλτρα ενεργού άνθρακα διηθούν τοξικές ενώσεις και βελτιώνουν την οσμή/γεύση σε περιοχές με προβληματικό νερό δικτύου, χωρίς όμως να φιλτράρουν το φθόριο που είναι απαραίτητο για την προστασία από την τερηδόνα.
5. Αποφυγή κατανάλωσης σε τουριστικούς προορισμούς προϊόντων πάγου από τοπικό νερό και τα κατεψυγμένα είδη θα πρέπει να ψήνονται επαρκώς, για την πρόληψη δηλητηρίασης από το μικρόβιο E. Coli (διάρροια του ταξιδιώτη).
ΠΗΓΕΣ: 1.’ Is Your Drinking Water Safe?’ HealthyChildren.org, AAP, 2015
2. WHO: ‘Water safety and quality’
3. ΕΥΖΗΝ: ‘Εθνικός Διατροφικός Οδηγός για Βρέφη, Παιδιά και Εφήβους’, 2014
ΘΩΜΑΣ Χ. ΠΑΠΑΛΕΞΑΝΔΡΗΣ ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το παρόν άρθρο αποτελεί γνώμη του υπογράφοντος και δεν υποκαθιστά τις μεταβαλλόμενες και συγκεκριμένες οδηγίες του τοπικού οργανισμού υδρεύσεως.
