ΧΑΡΟΥΜΕΝΑ ΥΓΙΗ ΠΑΙΔΙΑ

Η στήλη των συνταγών συλλέγει μερικές υπέροχες ιδέες πιάτων για να τις προτείνει στο καθημερινό οικογενειακό τραπέζι, με γνώμονα τις διατροφικές πτυχές και την υγεία των παιδιών και των γονέων τους.

Πριν προχωρήσουμε στην παρουσίαση μερικών απλών συνταγών για τα βρέφη, τα νήπια, τα παιδιά και τους γονείς τους θα ασχοληθούμε με το πιο σημαντικό κομμάτι της προετοιμασίας του γεύματος που είναι η υγιεινή των επιφανειών, των σκευών και των συσκευών που χρησιμοποιούνται στην κουζίνα, καθώς και με τους βασικούς κανόνες ασφάλειας κατά την προετοιμασία των φαγητών στο σπίτι και κατά το ταξίδι. Ο κυριότερος κίνδυνος μόλυνσης στην κουζίνα είναι η τροφική δηλητηρίαση από παθογόνα στελέχη του εντέρου και της επιδερμίδας του ανθρώπου και των κατοικιδίων και των τοξινών τους όπως η σαλμονέλα, το καμπυλοβακτηρίδιο, η λιστέρια, ο νοροϊός, το κολοβακτηρίδιο Escherichia coli, ο σταφυλόκοκκος και άλλα. Άλλο στοιχείο άξιο αναφοράς είναι η πρόληψη και η αποφυγή τραυματισμών από αιχμηρά αντικείμενα, εγκαυμάτων από θερμές επιφάνειες και υγρά/ατμούς, πτώσεων και κάθε είδους κακώσεων, καθιστώντας τον χώρο της κουζίνας ένα πραγματικό hot spot στην ασφάλεια μικρών και μεγάλων στο οικιακό περιβάλλον.

Ασφάλεια των τροφίμων: αποτρέψτε τον κίνδυνο μόλυνσης στην κουζίνα

Τα τρόφιμα μπορούν να μολυνθούν σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας παραγωγής, συσκευασίας και μαγειρέματος, οπότε πρέπει να είστε πάντοτε σε επιφυλακή. Η άνοιξη και το καλοκαίρι είναι οι εποχές των μπάρμπεκιου, του πικνίκ, των ταξιδιών και επομένως των ευκαιριών κατά τις οποίες μπορείτε να δοκιμάσετε νέα πιάτα και να πειραματιστείτε με νέες γεύσεις. Ωστόσο, δεν πρέπει να μειώσετε την προσοχή σας, λαμβάνοντας υπόψη τους κινδύνους που μπορεί να κρύβονται σε ένα πιάτο, τις δυσκολίες διατήρησης της «κρύας αλυσίδας» στις πολύ ζεστές ημέρες ή τους συνήθεις κανόνες υγιεινής σε ανοιχτούς χώρους ή μακριά από το σπίτι. Το να τρώτε με ασφάλεια σημαίνει να κάνετε συνετές επιλογές για την αποφυγή κινδύνων, ακόμα κι αν αυτό μπορεί μερικές φορές να σημαίνει να μην τρώτε ό, τι θέλετε ή ό,τι βρίσκετε διαθέσιμο.

Είναι γνωστό ότι τα μολυσμένα τρόφιμα και το νερό μπορούν να προκαλέσουν εντερικές διαταραχές όπως διάρροια, δυσεντερία, ναυτία και εμετό, μερικές φορές ακόμη και πυρετό. Αναμφίβολα, ενώ ταξιδεύετε ή είστε μακριά από το σπίτι σας, είναι πιο πιθανό να υποφέρετε από αυτές τις ασθένειες μετά από τα γεύματα. Αν και η ενημέρωση έχει βελτιωθεί τις τελευταίες δεκαετίες, η διάρροια των ταξιδιωτών επηρεάζει το 20-30% των ταξιδιωτών κάθε χρόνο.

Ακολουθούν μερικές απλές συμβουλές για την υγιεινή των τροφίμων και για την σωστή διαχείριση τους, που θα πρέπει να έχετε πάντα υπόψη σας, επειδή, ακόμα κι αν πηγαίνετε σε διακοπές, η ασφάλεια των γευμάτων πρέπει πάντα να παραμένει στο επίκεντρο της προσοχής, για εσάς και για την οικογένειά σας. Για να αποφευχθεί η διασπορά μίας μόλυνσης στην κουζίνα, οι επιλογές πρέπει να βασίζονται σε απλές έννοιες:

1. Τα μικρόβια προτιμούν ένα ζεστό, υγρό κλίμα και πολλαπλασιάζονται γρήγορα σε τρόφιμα εάν δεν διατηρούνται στο ψυγείο.
2. Το μαγείρεμα σκοτώνει τα μικρόβια, επομένως το φαγητό που προσφέρεται ζεστό είναι γενικά ασφαλέστερο από το χλιαρό ή το κρύο φαγητό. Μην τρώτε φαγητό που έχει αποθηκευτεί σε θερμοκρασία δωματίου.
3. Η ψύξη και η κατάψυξη μας επιτρέπουν να διατηρούμε καλά τα τρόφιμα, αλλά να θυμάστε ότι δεν σκοτώνουν μικρόβια τα οποία, εάν υπάρχουν, τους επιβραδύνουν μόνο τον πολλαπλασιασμό τους.
4. Το πλύσιμο των χεριών πρέπει να είναι προσεκτικό, αλλά πάνω από όλα πριν, κατά την διάρκεια και μετά το μαγείρεμα, πριν και μετά το φαγητό. Είναι επίσης σημαντικό να μην χρησιμοποιείτε εσείς και τα παιδιά σας το κινητό τηλέφωνο ενώ τρώτε γιατί η οθόνη του είναι φορέας μικροβίων.

Αν λοιπόν κάνετε διακοπές σε ένα μακρινό μέρος, για παράδειγμα σε έναν τροπικό προορισμό, συνιστάται:

1. Λάβετε πληροφορίες σχετικά με τη χώρα που θα επισκεφθείτε. Το κλίμα και το οικονομικό επίπεδο συνιστούν το υγιεινό επίπεδο των τροφίμων.
2. Προτιμήστε τα μαγειρεμένα ή τα ξεφλουδισμένα φρούτα και λαχανικά από την κατανάλωση ωμών φρούτων και λαχανικών που ενδέχεται να έχουν μολυνθεί στην πηγή ή να μην έχουν ξεπλυθεί καλά.
3. Προτιμήστε καλά μαγειρεμένο κρέας και ψάρι. Αποφύγετε το ωμό ή το άψητο κρέας και τα θαλασσινά (οστρακόδερμα και μαλάκια), καθώς μπορεί να έχουν μολυνθεί με κολοβακτηρίδια και σαλμονέλες ή να περιέχουν βαριά μέταλλα.
4. Αποφύγετε να πίνετε νωπό γάλα και να καταναλώνετε φρέσκα τυριά φτιαγμένα με μη παστεριωμένο γάλα. Κίνδυνος αλλαντίασης, μελιταίου πυρετού, λιστερίωσης.
5. Αποφύγετε ωμά ή άψητα αυγά. Κίνδυνος σαλμονέλωσης.

Στα συσκευασμένα προϊόντα ελέγχετε:

1. Την ακεραιότητα των συσκευασιών: απορρίπτετε τα κακώς κλειστά πακέτα, τις αεροπληθείς συσκευασίες και τα κατεψυγμένα προϊόντα που έχουν πάγο στην επιφάνειά τους, επειδή σημαίνει ότι υπήρξε διακοπή στην ψυχρή αλυσίδα και ότι θα μπορούσαν να έχουν μολυνθεί.
2. Την οσμή και το χρώμα των συσκευασμένων τροφίμων. Εάν κατά το άνοιγμα τα αισθάνεστε αλλοιωμένα, πρέπει να τα απορρίψετε.
3. Την ημερομηνία λήξης, οπωσδήποτε εμφανώς αναγραφόμενη στα γαλακτοκομικά είδη.
4. Την ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας: Εμφανίζεται σε τρόφιμα που διαρκούν περισσότερο (όπως μπισκότα, κονσερβοποιημένα προϊόντα, ζυμαρικά κ.α.) και υποδεικνύει την ημερομηνία κατά την οποία είναι προτιμότερο να καταναλώνετε το προϊόν επειδή είναι καλύτερο στην γεύση και στην υφή. Πέραν αυτής της ημερομηνίας, το προϊόν σε κάθε περίπτωση δεν είναι επιβλαβές για την υγεία.

Η ασφάλεια των τροφίμων στο εστιατόριο:

1. Αξιολογήστε το επίπεδο υγιεινής του εστιατορίου, του ξενοδοχείου, τον καθαρισμό των χώρων, των τουαλετών, των σκευών και του προσωπικού που εργάζεται εκεί.
2. Προσέξτε πώς εμφανίζεται το φαγητό, όπου υπάρχει αυτοεξυπηρέτηση (self service). Κάθε παρασκεύασμα πρέπει να φυλάσσεται στη σωστή θερμοκρασία και να προστατεύεται από ένα διαφανές διαχωριστικό αρκετά υψηλό για να αποτρέπει τα σταγονίδια της αναπνοής των ανθρώπων να μολύνουν τα τρόφιμα που εκτίθενται.

Εάν βρίσκεστε σε χώρες όπου υπάρχει κίνδυνος μολυσμένου νερού, η σύσταση είναι να χρησιμοποιείτε, τόσο για το φαγητό όσο και για το βούρτσισμα των δοντιών σας, μόνο εμφιαλωμένο νερό, αποφεύγοντας την προσθήκη πάγου, που μπορεί να έχει παραχθεί με μολυσμένο νερό (κίνδυνος «διάρροιας του ταξιδιώτη» ή τυφοειδούς πυρετού).

Στην παραλία ή στο πικνίκ στην ύπαιθρο:

1. Διατηρείτε πάντα τα ευπαθή τρόφιμα δροσερά, χρησιμοποιώντας ισοθερμικά ψυγεία.
2. Μην αγοράζετε τρόφιμα από πλανόδιους-μη εξουσιοδοτημένους πωλητές, ειδικά εάν πρόκειται για ευαίσθητα τρόφιμα όπως ψάρι ή κρέας, ωμά ή άψητα.
3. Προστατέψτε τα τρόφιμα από τη σκόνη και τα παράσιτα. Απλά καλύψτε τα καλά ή αποθηκεύστε τα σε κλειστά δοχεία.
4. Μην αφήνετε τα υγρά εκτεθειμένα στην θερμότητα ή σε άμεση επαφή με τις ακτίνες του ήλιου. Ο κίνδυνος απορρέει από το υλικό με το οποίο συσκευάζονται (ελεύθερες ρίζες οξυγόνου, μικροπλαστικά, ορμονικοί διαταράκτες).
5. Μαγειρέψτε ομοιόμορφα το κρέας ή τα ψάρια στη σχάρα, αποφεύγοντας να τα ψήνετε παρατεταμένα, διότι στην περίπτωση αυτή παράγονται ουσίες επιβλαβείς για την υγεία (καρκινογόνες νιτροζαμίνες).
6. Τα ξεροψημένα και τα τηγανητά καταψυγμένα εδέσματα σε τουριστικές περιοχές διατηρούν ακόμη τον πυρήνα πάγου με μολυσμένο νερό, που μολονότι τα λαχταρούν τα παιδιά για την τραγανή τους υφή, θα πρέπει να αποφεύγονται.
7. Ειδικά στην περίπτωση της δηλητηρίασης από ρύζι ισχύουν οι εξής σημαντικές λεπτομέρειες: οι αμαγείρευτοι κόκκοι ρυζιού περιέχουν το βακτήριο bacillus cereus και του οποίου η τοξίνη είναι εκείνη που προκαλεί την οξεία δηλητηρίαση, ιδιαίτερα όταν το μαγειρεμένο ρύζι παραμείνει σε θερμοκρασία δωματίου για πολλές ώρες. Οφείλουμε να τρώμε το ρύζι μόλις μαγειρευτεί ή να το αποθηκεύσουμε στο ψυγείο το πολύ για μία ημέρα και να το ζεστάνουμε ομοιόμορφα μόνο μία φορά ακόμη.

Τοξοπλάσμωση: μύθοι και αλήθειες

Αν και οι γάτες (παρεξηγημένο κατοικίδιο) είναι οι κύριοι ξενιστές μετάδοσης του Toxoplasma gondii, ενός παράσιτου ικανού να μολύνει όλα τα θερμόαιμα είδη, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων, είναι επίσης αλήθεια ότι η μόλυνση συμβαίνει μόνο και αποκλειστικά μέσω της άμεσης επαφής με τα κόπρανά τους κι όχι από το σάλιο στο τρίχωμά τους. Επομένως, δεν είναι απαραίτητο να διώξετε το κατοικίδιο ύστερα από ένα θετικό τεστ εγκυμοσύνης. Ωστόσο, εάν δεν είστε άνοσες, είναι απαραίτητο να χρησιμοποιήσετε κάποιες επιπλέον προφυλάξεις υγιεινής, πρώτα απ’ όλα αποφεύγοντας να καθαρίζετε απευθείας την άμμο της ή να το κάνετε μόνο χρησιμοποιώντας λαστιχένια γάντια και  καλό πλύσιμο των χεριών σας μετά.

Η ενασχόληση με την κηπουρική μπορεί να συνεχιστεί χρησιμοποιώντας λαστιχένια προστατευτικά γάντια και καλό πλύσιμο των χεριών στο τέλος. Εάν το έδαφος έχει μολυνθεί με τις ωοκύστεις του παράσιτου, στην πραγματικότητα, η άμεση επαφή θα μπορούσε να εκθέσει την έγκυο σε έναν περιττό κίνδυνο που μπορεί να αποφευχθεί αυξάνοντας τις προφυλάξεις υγιεινής.

Η έγκυος απαγορεύεται να καταναλώνει ωμό κρέας. Για να είμαστε σίγουροι ότι το παράσιτο έχει εκριζωθεί (πεθαίνει σε θερμοκρασία 60-70° C), το κρέας πρέπει να μαγειρευτεί καλά, τόσο εντός όσο και εκτός. Όχι, επομένως, στο ωμό ή στο αποξηραμένο μη καλά ψημένο κρέας (λουκάνικα). Εάν, λοιπόν, χειρίζεστε ωμά κρέατα ή αλλαντικά, καλόν είναι να πλύνετε προσεκτικά τα χέρια σας αμέσως μετά. Η κατάψυξη δεν σκοτώνει το παράσιτο. Ως εκ τούτου, το αποψυγμένο κρέας περιέχει ακόμη το Toxoplasma gondii.

Τα άψητα φρούτα και λαχανικά μπορεί να αποτελούν πρόβλημα κατά την εγκυμοσύνη. Είναι επομένως καλό να καταναλώνετε μόνο αποφλοιωμένα και πλυμένα ή και μαγειρεμένα φρούτα ή καλά πλυμένα λαχανικά. Αντ’ αυτού, αποφύγετε σαλάτες λαχανικών, φρουτοσαλάτες σε εστιατόρια και μπαρ, που δεν γνωρίζετε πως έχουν πλυθεί.  Δεν είναι απαραίτητο να πλένετε φρούτα και λαχανικά με απορρυπαντικά. Το ενδεδειγμένο πλύσιμο με τρεχούμενο νερό, επαναλαμβανόμενο αρκετές φορές, είναι αρκετό για να αποτρέψει τον κίνδυνο.

Ο κίνδυνος μετάδοσης του τοξοπλάσματος στο έμβρυο είναι περίπου 40% με σοβαρότερες συνέπειες τους πρώτους μήνες, που μειώνονται σημαντικά καθώς εξελίσσεται η εγκυμοσύνη. Μεταξύ των πιο σοβαρών συνεπειών είναι ο ενδομήτριος θάνατος, η προωρότητα, η ενδομήτρια καθυστέρηση της αύξησης και μια ολόκληρη σειρά παθολογιών που επηρεάζουν τα δικτυοενδοθηλιακά συστήματα (αύξηση του όγκου του ήπατος και του σπλήνα, ασβεστοποίηση του ήπατος, ίκτερος, αναιμία, πετέχειες, εκχυμώσεις). Επιπλέον, προβλήματα των πνευμόνων, της διάπλασης των οστών και του εγκεφάλου (μικροκεφαλία, υδροκεφαλία) και προβλήματα όρασης.

Το ωμό κοτόπουλο δεν πρέπει ποτέ να πλένεται…

Το ξέβγαλμα του κρέατος με νερό διασπείρει μόνο τα βακτήρια, από τα οποία μολύνεται συχνά το κοτόπουλο, σε άλλες επιφάνειες και τρόφιμα. Η τάση, πριν από το μαγείρεμα των πουλερικών, είναι συχνά να πλένεται το ωμό κρέας τους. Οι ειδικοί συμφωνούν ότι το ξέπλυμα του κρέατος αυτού είναι πραγματικά μία επικίνδυνη συνήθεια. Το ωμό κοτόπουλο μολύνεται συχνά με τα βακτήρια Campylobacter, Salmonella και Clostridium perfringens, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν σοβαρή τροφική δηλητηρίαση. Το μαγείρεμα στους 85 °C είναι η καλύτερη λύση για την καταστροφή αυτών των βακτηρίων. Τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με μειωμένο ανοσοποιητικό σύστημα κινδυνεύουν ιδιαίτερα από αυτές τις δηλητηριάσεις, αλλά το να μην πλένονται τα χέρια για 20 δευτερόλεπτα αμέσως μετά το χειρισμό αυτών των ωμών τροφίμων είναι εξίσου επικίνδυνο. Εάν θέλετε πραγματικά να αφαιρέσετε τη βρωμιά και το αίμα από το κοτόπουλο πριν το μαγειρέψετε, η καλύτερη λύση, επομένως, είναι να ταμπονάρετε το κρέας με μια χαρτοπετσέτα και να πλύνετε τα χέρια σας το συντομότερο δυνατό. Σε μία μελέτη, το 60% των νεροχυτών και των πάγκων στις κουζίνες που χρησιμοποιήθηκαν για την δοκιμή με κρέας κοτόπουλων ήταν μολυσμένοι με βακτήρια. Επιπλέον, το 14% αυτών των επιφανειών παρέμεινε μολυσμένο ακόμη και μετά τον καθαρισμό τους.

Μια εύκολη συνταγή για μια εξαιρετική σούπα ντομάτας

Δυσκολία: Χαμηλή

Χρόνος προετοιμασίας: 10 λεπτά

Μαγείρεμα: 10 λεπτά

Συστατικά: 1 κουταλιά της σούπας παρθένο ελαιόλαδο, φρέσκο δεντρολίβανο (1 κλαδάκι), 3 ώριμες ντομάτες, 1 φέτα ξερού ψωμιού, 500 ml ζωμού μαγειρεμένων φρέσκων λαχανικών

Σε μια κατσαρόλα, βάζουμε μια κουταλιά της σούπας λάδι και ένα κλαδάκι δεντρολίβανο, ζεσταίνουμε και προσθέτουμε τρεις ώριμες ντομάτες χωρίς την φλούδα και τους σπόρους, κομμένες σε κύβους. Γυρίστε καλά και μετά από λίγα λεπτά προσθέστε λίγο αλάτι, δύο ποτήρια ζωμού μαγειρεμένων λαχανικών και ένα μικρό κομμάτι ξερού ψωμιού κομμένο σε μικρές φέτες. Μαγειρέψτε σε μέτρια φωτιά για περίπου δέκα λεπτά, περιστρέφοντας μέχρι το ψωμί να αναμιχθεί με τα υπόλοιπα υλικά. Αν θέλετε να μετατρέψετε τον χυλό αυτό σε ένα μοναδικό πιάτο, έχετε δύο επιλογές: προσθέστε ένα θρυμματισμένο σκληρό βραστό αυγό στο κέντρο ή ένα φιλέτο μπακαλιάρου βρασμένο στον ατμό.

ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΤΡΑΠΕΖΙ Ή ΑΛΛΙΩΣ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΙΤΙΣΕΩΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΤΟΥΣ

Μια μικρή παρένθεση, με προσωπική πινελιά, ανάμεσα στην παρουσίαση των απλών και καθημερινών συνταγών είναι και η παραίνεσή μου να συντροφεύουμε τα παιδιά μας στο μεσημεριανό τραπέζι. Ως εργαζόμενοι ενήλικες, τόσο ο πατέρας όσο και η μητέρα, δεν θα πρέπει να τρώμε το μεσημέρι για να χορτάσουμε, αλλά για να συντηρηθούμε. Έτσι, λοιπόν, με λίγα απλά και αυστηρά λόγια προς το μέρος μας, οφείλουμε να τρώμε μόνο ένα καλό και πλούσιο πρωινό γεύμα και νωρίς το μεσημέρι στην δουλειά μας (12:00), πριν επιστρέψουμε στο σπίτι, τσιμπάμε σύντομα ένα μικρό γεύμα “στο πόδι”. Εναλλάσσοντας δίκαια το αντρόγυνο τους ρόλους του φροντιστή (“κανείς δεν είναι σκλάβος κανενός, ακόμη κι αν πληρώθηκε γι’ αυτό” ή “πάντα ο ίδιος γονέας- absentee” των αγγλοσαξόνων) κατά την σίτιση και την εκπλήρωση των αναγκών των παιδιών του, επιβλέπουμε, συντροφεύουμε και περνάμε διασκεδαστικά την ώρα του μεσημεριανού γεύματος, σαν να είναι παιχνίδι. Εμείς οι ίδιοι προσποιούμαστε ότι τρώμε, στην ουσία τσιμπάμε και πονάμε υπομονετικά ώστε να κορέσουμε σύντομα την πείνα μας. Έπειτα, λαμβάνουμε μεγάλες δόσεις καφεΐνης, ώστε να αντέξουμε στις απογευματινές ώρες, που είναι αφιερωμένες στο παιχνίδι, στο διάβασμα και στις εξόδους των μικρών παιδιών, εναλλάξ. Τις ώρες αυτές, τα παιδιά απελευθερώνουν όλη τους την ζωντάνια, την ενέργεια, την δημιουργικότητα στο παιχνίδι, σαν αποτέλεσμα της εύρυθμης λειτουργίας όλων των ενδοκρινών αδένων και του εγκεφάλου, που σε αντίθεση στους γονείς τους, ένα γεμάτο στομάχι θα σήμαινε και έναν πολυπόθητο σύντομο μεσημεριανό ύπνο. Αυτό δεν επιτρέπεται και με βάση την φυσιολογία τα σάκχαρα της τροφής μεταβολίζονται καλύτερα με την βάδιση, το τρέξιμο, την βοήθεια στις οικιακές υποχρεώσεις, το παιχνίδι με τα παιδιά και τον εργασιακό μόχθο. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου, ένας από τους συχνότερους καρκίνους στις αναπτυγμένες χώρες, οφείλεται εν ολίγοις σε αυτούς τους ρυθμούς της σύγχρονης ζωής (ποσότητα τροφών και σακχάρων, καθιστική ζωή και παχυσαρκία).

Ένα μοναδικό παιδικό δείπνο: σούπα με βλαστούς παντζαριών και ρύζι (για 4 άτομα)

Συστατικά: 8 χούφτες ρύζι, 1 μάτσο φύλλα παντζαριών, 1/2 κρεμμύδι, 2 πατάτες, 2 κουταλιές της σούπας έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, 1 ποτήρι γάλα, 1 λίτρο νερού.

Ζεματήστε τα φύλλα παντζαριών σε λίγο νερό. Κόψτε τα χοντρά και προσθέστε τα στην κατσαρόλα με τις πατάτες , το κρεμμύδι κομμένο σε λεπτές φέτες, το γάλα και το υπόλοιπο νερό. Όταν οι πατάτες μαλακώσουν στο βράσιμο, προσθέστε το ρύζι. Όταν σωθεί το νερό, το δείπνο είναι έτοιμο. Προσθέστε ωμό ελαιόλαδο στο πιάτο και ανακατέψτε.